خار پاشنه در واقع یک زائده‌ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه‌ی پا شکل می‌گیرد. در کف پا یک نوار ضخیم از بافت نرم به نام فاسیت‌پلانتار وجود دارد که به استخوان پاشنه‌ی‌ پا متصل است. این نوار ضخیم و محکم موجب تشکیل قوس کف پا شده و به حفظ ثبات پا کمک می‌کند. در صورتی که با گذشت زمان به دفعات زیاد به نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا فشار وارد شود، این فشار به نقطه‌ی اتصال فاسیت به استخوان پاشنه منتقل شده و این تنش و فشار‌های مکرر موجب تشکیل خار استخوانی در استخوان پاشنه می‌شود که به آن خار پاشنه گفته می‌شود هر چند بدون وجود خار پاشنه و صرفا با التهاب فاسیای پلانتار تمام علائم می تواند برای بیمار ایجاد شود ، بدون اینکه در عکس خار پاشنه دیده شود.

علائم

به طور کلی، خار پاشنه هیچ علائم واضح و آشکاری (که توسط دیگران یا پزشک دیده شود) ندارد. اما خود شما می‌توانید به راحتی نشانه‌های آن را به صورت دردی تیز و تیرکشنده در پاشنه‌ی خود احساس کنید. این درد در زمان ایستادن، راه رفتن و دویدن احساس می‌شود. درد می‌تواند تا حدی شدید شود که با استراحت کردن نیز به سختی فروکش می‌کند.

•شروع تدریجی درد از زیر پاشنه و انتشار آن در کف پا از علایم خار پاشنه می باشد.

•درد پاشنه پا معمولاً صبح‌ها شدیدتر است، اما صرفاً در نتیجه حرکت دادن پا فروکش می‌کند و مجدداً در ساعات میانی روز یا پس از ورزش کردن شدید می‌شود.

•کشش رباط کف پا می‌تواند به بروز درد دامن بزند.

علت ها و دلایل

•افراد دارای چرخش رو به داخل بیش از اندازه کف پا یا صافی کف پا به طور قابل توجه، مستعد ابتلا به این عارضه هستند، چون هر چه کف پا صاف‌تر باشد، پلانتار فاسیا بیشتر کشیده می‌شود.

•این عارضه در افرادی که قوس کف پایشان زیاد است نیز رواج بالایی دارد، چون کف پا خاصیت ضربه‌گیری ندارد و نمی‌تواند خود را با سطوح مختلف سازگار کند.

•پیاده‌روی طولانی مدت با کفش‌هایی که به خوبی از کف پا حمایت نمی‌کند، آسیب زننده خواهد بود و می تواند علت خار پاشنه باشد. کفش مناسب بیمار مبتلا به به التهاب پلانتار فاسیا به خوبی از قوس کف پا حمایت می‌کند و زیر آن را پوشش می‌دهد.

•آسیب‌ دیدگی‌های پیشین. چنانچه کشیدگی پیشین پلانتار فاشیا یا آسیب دیدگی کف پا به خوبی معالجه نشده باشد، احتمال ملتهب شدن پلانتار فاسیا بالا خواهد بود.

•آرتروز و استفاده بیش از حد از دمپایی از دیگر علل ایجاد خار پاشنه می باشد.

•انجام ورزش‌هایی که فشار زیادی را به پاشنه و بافت متصل به آن وارد می‌کنند، به ویژه اگر عضلات ساق پای‌تان سفت یا مچ پا به دلیل پیچ خوردگی‌های قبلی خشک باشد و حرکت مچ را محدود کند. ورزش‌هایی مانند دویدن، رقص باله یا ایروبیک از جمله این ورزش‌ها هستند.

•تحمل وزن اضافی و جابه‌جا کردن آن، فشار و نیروی بیشتری را به آرنگ کف پا وارد می‌کند.

•افزایش وزن و ورم همراه با بارداری موجب آسودگی بیشتر رباط‌ها (لیگامنت‌ها) می‌شوند و در نتیجه التهاب و مشکلات مکانیکی بروز می‌یابد.

راه ها و روش های درمان

•استراحت و یخ

تا زمان تسکین کامل درد استراحت کنید. اگر مجبور به راه رفتن شدید، چون قرار دادن پا روی زمین ناراحت کننده خواهد بود، کفش ورزشی راحت بپوشید یا از چسب مخصوص استفاده کنید. پد محافظ پاشنه ژلاتینی مانند نیز در تسکین علائم مؤثر است. از یخ یا سرما درمانی برای کاهش درد و التهاب بهره بگیرید. در صورت شدید بودن درد می‌توانید در طول 24 تا 48 ساعت نخست بروز درد، هر روز هر یک ساعت یک بار به مدت 10 دقیقه از روش سرما درمانی استفاده کنید و به تدریج همگام با برطرف شدن علائم تعداد دفعات را به 3 بار در روز کاهش دهید.

•داروی ضد التهاب غیراستروئیدی

داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسین درد و التهاب خار پاشنه پا را کاهش می‌دهد. اما مصرف یک ماه بیشتر دارو باید با مشورت و اجازه پزشک انجام شود.

•کاهش وزن

اگر اضافه وزن دارید، بهتر است به فکر لاغر کردن باشید. با کاهش وزن نیرویی که به پا وارد می‌شود، کمتر شده و فشار روی خار پاشنه نیز کمتر می‌شود.
نود درصد از موارد خار پاشنه با بهره‌گیری از روش‌های فوق درمان می‌شود. اگر خار پاشنه و درمان آن به طور منظم انجام شود، ممکن است خار پاشنه باقی بماند، اما حداقل علائم برطرف خواهد شد. رفع کامل علائم از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.

•ماساژ

تکنیک‌های ماساژ بافت عمیق سفتی و فشار داخلی را کاهش می‌دهد و عضله‌های ساق پا و پلانتار فاسیا را تحت کشش قرار می‌دهد. خود بیمار نیز می‌تواند با غلتاندن یک قوطی یخ زده و سرد یا توپ پلاستیکی سفت زیر قوس کف پا عمل ماساژ را انجام دهد.
ماساژ عمیق میوفاشیال این رباط، به صورت دستی یا با استفاده از وسایل مخصوص، فرایند التیام را با افزایش جریان خون در رباط آسیب دیده شتاب می‌بخشد، البته اکثر گزارش‌های حاکی از موفقیت‌آمیز بودن این ماساژ پایه و اساس معتبری ندارد. در آیونتوفورز پالس‌های برق جهت جذب داروی موضعی استعمال شده درون بافت نرم زیر پوست به کار برده می‌شود.

•فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی تمرین‌هایی را برای کشش پلانتار فاسیا و تاندون آشیل و همچنین تقویت عضله‌های پایین پا آموزش می‌دهد که موجب پایداری مچ و پاشنه می‌شود. همچنین متخصص نحوه استفاده از چسب ورزشی مخصوص برای حمایت از کف پا را به بیمار نشان می‌دهد.

•اسپلینت شبانه

پزشک گاهی از بیمار می‌خواهد تا برای کشش ساق پا و قوس کف پا در هنگام خواب از اسپلینت شبانه استفاده کند. این اسپلینت در طول شب تاندون آشیل و پلانتار فاسیا را در حالت افزایش طول قرار می‌دهد و کشش را تسهیل می‌کند.

•کفش طبی

پزشک به منظور توزیع متناسب‌تر فشار استفاده از کفی یا حمایت کننده‌های قوس کف پا (ارتوز)، که برای هر بیمار به صورت سفارشی ساخته می‌شود، و کفش طبی قابل تهیه از مراکز ارتوپدی فنی را تجویز می‌کند.

•اولتراسوند کرایو

اولتراسوندکرایو از ترکیبی از انرژی الکترومغناطیسی و سرما درمانی برای تسکین درد استفاده می‌کند. دستگاه شبیه به قلم نوری بزرگی است که روی مچ و کف پا حرکت داده می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده است که اولتراسوندکرایو درمانی موثر برای بیماران دچار التهاب پلانتار فاشیا است که خار پاشنه نیز دارند

•تزریق کورتیکواستروئید

تزریق کورتیکواستروئید خار پاشنه را درمان نمی‌کند، اما درد ناشی از خار پاشنه را تا حدی تسکین می‌دهد. پزشک معمولاً داروی بی‌حس کننده را برای کاهش ناراحتی در محل درد تزریق می‌کند. هرچند تزریق در محل‌های مختلفی انجام می‌شود، اما اکثر پزشکان دارو را به جای کف پاشنه، در بخش داخلی یا میانی آن تزریق می‌کنند.

•جراحی

پزشک معمولاً صرفاً زمانی انجام جراحی را توصیه می‌کند که روش‌های غیرجراحی فوق موثر نباشد. جراحی خار پاشنه انواع مختلفی دارد که متداول‌ترین آنها جدا کردن رباط پلانتار فاشیا از استخوان پاشنه و برداشتن خار پاشنه با وسایل مخصوص است. به این ترتیب فشار روی پلانتار فاشیا کاهش می‌یابد و خار پاشنه جدا می‌شود.