تغییر شکل شست کج (هالوکس والگوس)

شست کج عبارت است از تغییر شکل انگشت بزرگ پا که در آن، اولین استخوان کف پایی در وضعیت دور شدگی غیرطبیعی، و انگشت شست در وضعیت نزدیک شده قرار میگیرد. این عارضه در اغلب موارد فامیلی و به صورت دو طرفه است. زمانی میتوان گفت که انگشت شست کج وجود دارد که محور بند ابتدایی انگشت شست نسبت به محور اولین استخوان کف پایی بیش از 10 درجه به سمت خارج انحراف داشته باشد. تغییر شکل شست کج ممکن است از اوایل زندگی وجود داشته باشد ولی تا میانسالی و پیری خود را نشان ندهد.

علل تغییر شکل شست کج

1. استفاده از کفش های پنجه تنگ (نوک باریک) یا کفش هایی که به پا کوچک هستند و منجر به قرارگیری انگشت شست در یک وضعیت انحراف خارج میشوند، میتواند در ایجاد تغییر شکل شست کج موثر باشد. همچنین ممکن است کفش پاشنه بلند باشد و منجر به وارد ساختن فشار بیش از حد روی اولین مفصل کف پایی-انگشتی شود.
2.ضربه، نقرس، انواع التهاب های مفصل
3.زمینه ارثی
4.قطع انگشت دوم: قطع انگشت دوم موجب ایجاد فضای خالی بین انگشت شست و سوم می¬شود و در نتیجه، زمینه مساعدی برای انحراف شست به خارج فراهم می آورد

انواع تغییر شکل های شست کج:

1. نوع اولیه با ناهنجاری دیگری همراه نیست
2. با ناهنجاری های دیگر در جلوی پا همراه است، نظیر چرخش استخوان های کف پایی به داخل، کوتاهی اولین استخوان کف پایی، استخوان های فرعی و یا انگشت اضافی

انواع تغییر شکل شست کج براساس نحوه قرارگیری انگشت شست

1.ممکن است انگشت شست در کنار بقیه انگشتان قرار گیرد
2.ممکن است انگشت شست روی انگشت مجاور قرار بگیرد
3.ممکن است انگشت شست زیر انگشت مجاور قرار بگیرد. در این تغییر شکل علاوه بر علائم و عوارض مربوط به شست کج، بر اثر بالا قرار گرفتن انگشتان مجاور به ویژه انگشت دوم و تماس آن با رویه کفش روی آن پینه میبندد

انواع تغییر شکل شست کج از نظر اصلاح پذیری

شست کج از نظر قابل اصلاح بودن به دو نوع تقسیم میشود:
1.متحرک: تغییر شکلی که قابل اصلاح است
2.ثابت: تغییر شکلی که به صورت ثابت درآمده است

تغییرات حاصله

شست در حالت انحراف به خارج قرار دارد و فضای بین اولین و دومین استخوان کف پایی بیشتر از حد طبیعی میشود. سر اولین استخوان کف پایی برجسته میشود و یک مفصل حجیم ایجاد میکند. در سمت داخل این مفصل یک کیسه زلالی کاذب به وجود می آید. تمام سطح مفصل متورم و ضخیم میشود و ممکن است چرک نیز از مفصل ترشح شود. بزرگ شدن مفصل حالتی ایجاد میکند که به آن بونیون میگویند.
علاوه بر تغییر در وضع استخوان ها، در اولین مفصل انگشتی-کف پایی نیز تغییرات فرسایشی (آتروزی) اتفاق میافتد. بند اول انگشت شست ممکن است نیمه دررفتگی یا دررفتگی کامل پیدا کند. غضروف مفصلی لاغر (آتروفی) و دچار خوردگی میشود. روی قسمت داخلی سر اولین استخوان کف پایی، استخوان سازی صورت میگیرد و به صورت برجسته درمی آید

علائم شست کج (هالوکس والگوس)

در عده ای از افراد ممکن است درد به همراه پینه دیده شود. یا ممکن است کیسه زلالی به وجود آمده بزرگ یا حتی چرکی شود. در این گونه افراد بر اثر فشار به قسمت های مختلف شست تغییر شکل یافته، درد ایجاد میشود.
وقتی علائم مربوط به التهاب مفصل ظاهر شوند، دامنه ی حرکتی به علت درد محدود میشود

درد شست کج به چهار علت ایجاد میگردد

1.اصطکاک و فشار روی ناحیه ی برجسته مفصل تغییر شکل یافته و تشکیل کیسه زلالی (بورسیت)
2.آرتروز اولین مفصل کف پایی- انگشتی
3.التهاب استخوان های سنراموئید
4.ایجاد پینه در زیر سر اولین و دومین استخوان کف پایی به علت کاهش قوس عرضی

عوارض شست کج (هالوکس والگوس)

1.اگر درد وجود داشته باشد ممکن است تغییر شکل چرخش پا به داخل ایجاد شود زیرا بر اثر درد در مفصل فرد به انداختن وزن روی لبه خارجی پا تمایل خواهد یافت
2.در نتیجه اختلال در عمل عضلات کوچک کف پا، ممکن است در انتهای تحتانی استخوان های کف پا درد ایجاد شود

درمان ارتزی شست کج (هالوکس والگوس)

1.فردی که شست کج دارد باید از کفش پنجه پهن و با اندازه ی مناسب پای خودش استفاده کند. همچنین استفاده از کفشی که مطابق انحراف شست ساخته شده باشد بسیار در کاهش علائم کمک میکند که توسط متخصص ساخته میشود
2.حتی این افراد باید از جوراب هایی با اندازه های مناسب استفاده کنند
3.استفاده از آتل های شبانه برای اصلاح بیشتر و سریعتر. البته اصلاح با این آتل ها باید به صورت تدریجی انجام گیرد
4.استفاده از انواع پدهای لای انگشتی برای کشش در طول روز
5.استفاده از کفی های مناسب با طراحی خاص که بستری مناسب برای انگشتان خصوصا شست فراهم کنند.

حرکت اصلاحی برای شست کج (هالوکس والگوس)

در تغییر شکل شست کج وتر عضله ی بازکننده بلند شست دچار جابجایی و همچنین کوتاهی میشود (جابجایی به سمت خارج صورت میگیرد) . این جابجایی موجب کشیده شدن بند دوم شست به سمت خارج میشود و برشدت تغییر شکل می افزاید. عضله ی نزدیک کننده شست دچار کوتاهی میشود. این کوتاهی در عمل عضلات کوچک کف پا اختلال ایجاد میکند. در اثر حفاظت ناقص ستون قدامی پا از مفصل تحت قاپی به سمت خارج میچرخد و ممکن است ارتفاع قوس طولی کف پا کاهش یابد. عضله ی دورکننده شست نیز در وضعیت کشیده شده قرار میگیرد و ضعیف میشود
نقش مهم حرکات اصلاحی بازگرداندن بالانس بین عضلات است تا از پیشروی تغییر شکل جلوگیری کند و حتی آن را به حالت نرمال برگرداند. همچنین عضلات کوتاه شده باید تحت کشش قرار گیرند و عضلات کشیده شده و ضعیف شده با انجام یکسری تمرینات خاص تقویت شوند
انواع حرکات اصلاحی در این زمینه عبارتند از:
1.کشش عضله نزدیک کننده شست
2.تقویت عضله ی دور کننده شست
یک برنامه ی تمرینی و طراحی نوع حرکات توسط متخصص حرکات اصلاحی تنظیم میشود تا به بهترین شکل ممکن بتوان عارضه را کنترل نمود.