پای طاقدیسی(کف پای گود)

افزایش ارتفاع قوس طولی داخلی و خارجی پا را پای طاقدیسی میگویند. این تغییر شکل به دو صورت مادرزادی و اکتسابی دیده میشود.
1.افزایش قوس کف پایی مادرزادی
این تغییر شکل، به صورت قوس بلند پا خود را نشان میدهد و در نقطه مقابل صافی کف پا قرار میگیرد. افزایش قوس کف پایی مادرزادی، ممکن است یک الگوی طبیعی باشد.
2.افزایش قوس کف پایی اکتسابی
افزایش قوس کف پایی اکتسابی معمولا به علت بیماری های عضلانی و عصبی ایجاد میشود. قوس های پا اعم از قوس طولی داخلی و خارجی هردو افزایش پیدا میکنند.در تغییر شکل پای طاقدیسی، ارتفاع هردو قوس طولی داخلی و طولی خارجی افزایش می یابد، به طوری که در هنگام راه رفتن و ایستادن، قوس طولی خارجی هم با زمین تماس پیدا نمیکند.

علل پای طاقدیسی

الف) انواع اکتسابی
1.فلج یا ضعف عضلات دودی و بین استخوانی: که شایعترین علت در زمان طفولیت محسوب میشود
2.فلج عضلات خم کننده انگشتان که سبب به وجود آمدن وضعیت پای خم شده رو به بالا، در نتیجه انقباض (مخالفت نشده) عضله درشت نئی قدامی میشود. استخوان پاشنه به طرف بالا کشیده و استخوان های مچ پا زاویه دار میشوند
3.استفاده از کفش های تنگ و جوراب های تنگ موجب جمع شدن انگشتان و ایجاد تغییر شکل پای طاقدیسی میشود.

ب) انواع مادرزادی
از علل این نوع میتوان اسپانیا بیفیدا و میلودیسپلازی نخاع را نام برد.

ج) انواع با علل ناشناخته
این نوع از همه شایع تر و علت آن ناشناخته است. آن را هم میتوان جزو انواع اکتسابی محسوب کرد.

تغییرات حاصله در اثر ضعف و فلج عضلات

در موارد فلج، به علت وضعیت پاشنه و سر استخوان های کف پایی، پا از مفصل بین استخوان های مچ پایی افتادگی خفیفی پیدا میکند و بافت های کف پایی به قدری کوتاه میشوند که تغییر شکل به صورت ثابت درمی آید.

مراحل مختلف در تغییر شکل پای طاقدیسی

تغییر شکل پای طاقدیسی حالت پیشرونده دارد و در کودکان، درد به ندرت وجود دارد، چنان که شکایت اصلی کودک ممکن است از خرابی زود به زود کفش ها باشد.
1. پای طاقدیسی درجه یک
در این مرحله شکایت اصلی این است که بچه در هنگام دویدن بدون علت زمین میخورد و پایش به اشیای کم ارتفاع مثل لبه فرش گیر میکند. تنها علامت جسمی در این مرحله ضعف خفیف عضلات بازکننده است که به صورت عدم توانایی در بالا کشیدن انگشتان و اختلاف ناچیز در حجم عضلات پشت ساق دو پا تظاهر میکند.
وتر آشیل کوتاه نمیشود و در صورتی که قسمت جلو پا را بپوشانیم، قسمت خلفی پا کاملا طبیعی است.

2. پای طاقدیسی درجه دو
در این حالت علاوه بر خم شدن خفیف قسمت جلو پا، انگشت شست در مفصل کف پایی- انگشتی حالت باز شدن و در مفصل بین انگشتی حالت خم شدن پیدا میکند. کوتاهی وتر آشیل در این مرحله احساس میشود و تغییر شکل کاملا قابل مشاهده است.
در این مرحله اگر فرد مورد نظر کودک باشد ممکن است دردی احساس نکند ولی اگر مسن باشد بعد از راه رفتن طولانی زیر سر استخوان های کف پایی درد احساس خواهد کرد.

3. پای طاقدیسی درجه سه
انحنای قوس پا به طور قابل توجه ای افزایش می یابد. تمام انگشتان حالت چنگالی پیدا میکنند و تاندون آشیل کوتاه میشود. بافت های نرم کف پا باز هم کوتاه تر میشوند
فرد ممکن است از میخچه های دردناکی که در سطح پشتی مفاصل بین انگشتی و یا در نقاط دیگر انگشتان ایجاد شده اند شکایت کند. افرادی که دارای چنین تغییر شکل هایی هستند، پس از راه رفتن یا ایستادن طولانی خسته میشوند

4. پای طاقدیسی درجه چهار
در این حالت علاوه بر گودی کف پا و انگشتان چنگالی مفاصل بین استخوان های مچ پا و کف پا در وضعیت نزدیک شده قرار میگیرند و موجب تغییر شکل پای چرخیده به داخل میشوند
تغییر شکل در این مرحله از نوع ثابت دردناک است و در کناره خارجی پا و زیر سر استخوان های کف پا پینه میبندد و راه رفتن فرد سخت و دردناک میشود.
5. پای طاقدیسی درجه پنج
این حالت تنها در افرادی مشاهده میشود که دچار فلج شده اند. معمولا در فلج اطفال انگشتان کبود و سرد هستند و بافت های نرم پا دچار کوتاهی شده اند.

علائم و عوارض پای طاقدیسی

1. درد: به علت وارد شدن فشار اضافی به انتهای استخوان های کف پا، درد در انتهای آن ها بروز میکند (متاتارسالژیا)
لازم به ذکر است که فرد در اوایل شکایتی ندارد ولی با افزایش سن، درد و خستگی بروز میکند
2. از بین رفتن قوس عرضی: در پای طاقدیسی قوس عرضی پا از بین میرود
3. سر استخوان های کف پایی برجسته و پوست زیر آن ها کلفت میشود
4. قوس طولی پا عمیق تر از معمول است
5. مفاصل کف پایی- انگشتی بیش از حد باز میشوند
6. وتر عضلات بازکننده در پشت پا برجسته میشود و پاشنه پا کمی به داخل میچرخد
7. کوتاهی پا در پای طاقدیسی نسبت به پای طبیعی: در پای طاقدیسی طول پا کوتاه میشود ، ارتفاع پا افزایش می یابد و سر استخوان های کف پایی برجسته میشود. در صورتی که در پای طبیعی چنین تغییراتی نداریم.

حرکات اصلاحی

1. کشش عضلات باز کننده انگشتان
نظر به اینکه در این تغییر شکل عضلات باز کننده انگشتان کوتاه میشوند و به دنبال کوتاهی آن ها انگشتان حالت چنگالی پیدا میکنند، کشش عضلات بازکننده انگشتان در رفع تغییر شکل چنگالی انگشتان و کمک به اصلاح تغییر شکل پای طاقدیسی موثر خواهد بود.
2. تقویت عضلات خم کننده انگشتان
تقویت این عضلات در ایجاد قوس عرضی نیز موثر است. به طور کلی در صورت تثبیت تغییر شکل میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و اگر تغییر شکل در حال ایجاد است میتوان با تمرینات کششی و تقویتی از بروز آن ممانعت به عمل آورد.

درمان ارتزی

در پای طاقدیسی باید از کفی های نرم که به حد زیادی با پا تطابق دارد استفاده شود که بتواند نیروهای وارده بر پا را در تمامی سطح کف پا تقسیم نماید و از اعمال فشار بر نقاط خاص جلوگیری شود.